Hürrem Sultan, Katil Üvey Anne

Hürrem Sultan, Osmanlının en güçlü hükümdarlarından Kanuni Sultan Süleyman’ ın ikinci eşidir. Hırsıyla Osmanlı sarayında en etkin güçlerden biri haline gelen nadir “Haseki Sultan” lardan yani First Laydilerdendir.

Kanuni Sultan Süleyman, yaşlılık belirtileri göstermeye başlayınca, sarayda kimin veliaht olması ile ilgili entrikalar artmıştı.İşte bu entrikaların o dönemdeki baş oyuncularından biri, kendi oğullarından birini hükümdar yapmak isteyen Hürrem Sultan’ dır.

Kanuni’nin Veliahtı olarak, birinci eşi Gülbahar Hatun’dan olan Şehzade Mustafa, yetenekleri, başarıları ve etkin nüfusuyla öne çıkıyordu.

Hürrem Sultan, hem eş olarak birinciliğe çıkmak yani “Haseki Sultan” olmak, hem de oğullarından birini veliaht yapıp, öldürülmelerini engellemek için, Damadı Rüstem Paşa ile birlikte sinsice planlar uygulamıştır.

Hürrem Sultan’ın Şehzade Mustafa’nın yerine Mehmet, Bayezid, Selim ve Cihangir isimli dört oğlundan birinin tahta çıkmasının önündeki en büyük engellerinden biri, sarayda Şehzade Mustafa’ya en yakın kişi olan Sadrazam Makbul İbrahim Paşa idi.

Hürrem Sultan eş bakımından Hasekiliğe yani birinci hanımlığa çıktıktan sonra, ilk kurbanı karalama kampanyası sonucu Kanuni tarafından idam ettirilen Makbul İbrahim Paşa olmuştur. Bu olay ile Makbul İbrahim Paşa, tarihimizde Maktul İbrahim Paşa olarak yerini almıştır. Sadrazam olarak yerine damatları Rüstem Paşa getirilmiştir.

Hürrem Sultan’ın asıl hedefi Şehzade Mustafa idi.Oğullarının hayatta kalması ve saraydaki saltanatının devamı onun öldürülmesine bağlıydı.

İlk başlarda Mustafa’nın nüfusunu bir türlü kıramamış, bütün karalama çabalarına rağmen Kanuni’yi çok fazla etkileyememişti. Şehzade Mustafa’yı değişik yollarla öldürtmeye bile çalışmıştı. Bunlardan en ilginçlerden biri, zehirli bir kaftanı hediye olarak Şehzade Mustafa göndermesidir. Mustafa, üvey annesinin bu suikastinden, sevenlerinin önceden uyarması sonucu kurtulmuş, hediyeden şüphelenince bir hizmetkarına giydirmiş, hizmetli kaftanı giyince aniden ölmüştü.

Kanuni çok sevdiği eşinden etkilenmeye başlamıştır.Rüstem Paşa, Şehzade Mustafa’nın mühründen kazıtıp, onun adına İran Şahına bağlılık bildiren bir mektup yazmış, gelen cevabı da gizlice ele geçirerek, Mustafa’yı ortadan kaldıracak en önemli delile kavuşmuşlardı.

Kanuni’yi, oğlunun aleyhine döndüren en önemli olay, doğu seferine çıkarken Anadolu askerinin neredeyse tamamının yaşlı Padişahın yerine genç Şehzade Mustafa’yı tahtta görmek istemeleri, kendisinin de Dimetoka’ ya dinlenmeye çekilmesi gerektiği haberlerini, abartı ve yalanlarla öğrenmesiydi.

Rüstem Paşa, askerin bu isteklerini, İran Şahına yazılan mektupla beraber Osmanlı Sultan’ına sunmuş, böylelikle işin sonuna gelinmişti. Kanuni bu duruma çok üzülmüş, sevdiği oğlunun kendine komplo hazırladığını sanmıştı. Sefer sırasında ordu konaklarken, kendisini çadırında ziyarete gelen ve hiçbir şeyden haberi olmayan oğlu Şehzade Mustafa’yı, kendi gözlerinin önünde yedi cellada boğdurtmuştur.

Hürrem Sultan’ ın istediği olmuş. Mustafa gibi Kanuni’den sonra yetenekleri ve başarılarıyla tahtı hak eden değerli bir Veliaht ortadan kaldırılmış, yerine Şanlı Osmanlı İmparatorluğunu duraklama dönemine sokan, yeteneksiz, İstanbul dışına dahi çıkmaktan korkan, yönetimi diğer devlet erkanına bırakan II. Selim, lakabı ile “Sarı Selim” tahta çıkmıştır.

Yazımız, İlber Oltaylı, Murat Bardakçı ve Haşim Şahin gibi değerli araştırmacı tarihçilerinin eserlerinden derlenmiştir.